Dla nauczycieli chemii w szkołach ponadgimnazjalnych

KONKURS CHEMICZNY

            W roku szkolnym 2013/2014 zaplanowany został jeden konkurs chemiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Uczestnikiem konkursu w nowej formule może być uczeń klasy pierwszej bądź drugiej, którzy nie bierze udziału w II etapie Olimpiady Chemicznej.
Konieczność zmiany wyniknęła z nowej koncepcji kształcenia ujętej w aktualnej podstawie programowej i powstała w wyniku ewaluacji ubiegłorocznej edycji konkursów.
Po konsultacjach z zainteresowanymi tą tematyką nauczycielami został określony zakres wymagań obejmujący zagadnienia od III etapu kształcenia.

Cele konkursu

-         rozwijanie zainteresowań chemicznych uczniów,

-         promowanie uczniów zainteresowanych chemią,

-         podniesienie poziomu kształcenia chemicznego,

-         doskonalenie form pracy z uczniem zdolnym,

-         przygotowanie uczniów do Olimpiady Chemicznej.

Struktura i przebieg konkursów

Konkurs jest dwustopniowy, nie zawiera części eksperymentalnej.

Stopień pierwszy jest szkolny, zadania konkursowe przygotowuje komisja szkolna, która zgłasza uczniów do dalszych eliminacji. Eliminacje konkursowe ogólnołódzkie zostaną przeprowadzone przez Komisję Konkursową powołaną przez Dyrektora Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego.

Eliminacje ogólnołódzkie odbędą się w XX Liceum Ogólnokształcące w Łodzi,
ul. Obywatelska 57 w maju 2014 r. Dokładny termin zostanie podany do końca lutego
w Szybkiej informacji i na stronie internetowej Łódzkiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego www.wckp.lodz.pl w części poświęconej konkursom przedmiotowym.

            Laureatami konkursu zostaną uczestnicy, którzy zajmą jedno z trzech pierwszych miejsc i równocześnie uzyskają co najmniej 80% maksymalnej liczby punktów, wyróżnionymi ci, którzy uzyskają co najmniej 70% maksymalnej liczby punktów. Laureaci konkursu otrzymają celującą ocenę roczną z chemii, uczniowie wyróżnieni otrzymają bardzo dobrą ocenę roczną z chemii. Laureaci i uczniowie wyróżnieni oraz ich nauczyciele otrzymają dyplomy.

Przedmiot oceny konkursowej

Komisja będzie oceniać umiejętność rozwiązywania otwartych zadań problemowych.
Zakres materiału obejmować będzie następujące zagadnienia:

1. Wiedza i umiejętności ujęte w podstawie programowej z chemii dla III etapu:

1.      Posługiwanie się symbolami pierwiastków chemicznych również nieujętymi w podstawie programowej, np. Li, Ba, Br, I.

2.      Atomy i jony – ich budowa. Izotopy.

3.      Cząsteczki – wiązania chemiczne (kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane i jonowe).

4.      Typy mieszanin i sposoby rozdzielania mieszanin na składniki.

5.      Roztwory wodne i ich podział oraz wpływ czynników na rozpuszczanie substancji
w wodzie.

6.      Reakcje chemiczne – ich podział. Energia w reakcjach chemicznych.

7.      Tlenki metali i niemetali:

a)      metody otrzymywania,

b)      podział ze względu na charakter chemiczny,

c)      tlenki w najbliższym otoczeniu – ich właściwości i zastosowanie.

8.      Powietrze i inne gazy: SO_2, NH₃, HCl – ich właściwości fizyczne i chemiczne.

9.      Kwasy tlenowe i beztlenowe:

a)    metody otrzymywania,

b)   reakcje z metalami i związkami chemicznymi,

c)    zastosowanie najważniejszych kwasów nieorganicznych.

10.  Wodorotlenki metali:

a)    metody otrzymywania,

b)   właściwości i zastosowanie.

11.  Sole:

a)    metody otrzymywania,

b)   właściwości,

c)    sole w przyrodzie i życiu codziennym (z uwzględnieniem wodorosoli).

12.  Reakcje w roztworach wodnych:

a)    dysocjacja,

b)   zobojętnianie,

c)    strącanie osadów,

d)   reakcje przebiegające z wydzielaniem substancji gazowych,

e)    odczyn roztworów – skala pH, wskaźniki kwasowo–zasadowe: papierek uniwersalny, fenoloftaleina, oranż metylowy,

f)    mocne i słabe kwasy i zasady.

13.  Sposoby zapobiegania zanieczyszczeniom powietrza, wody i gleby.

14.  Węglowodory nasycone i nienasycone:

a)      budowa i nazewnictwo systematyczne, izomeria,

b)     właściwości fizyczne i chemiczne (spalanie, substytucja, addycja - także fluorowcowodorów i wody, polimeryzacja alkenów i ich fluorowcopochodnych).

2. Z zakresu podstawowego IV etapu edukacji

Materiały pochodzenia naturalnego: SiO₂ i jego zastosowania, skały wapienne i gipsowe – właściwości związków w składzie, zjawiska im towarzyszące oraz zastosowania (wymaganie 1.1, 1.4, 1.5).

3. Dodatkowe zagadnienia
1. Przemiany promieniotwórcze.

1. Równanie Clapeyrona. Warunki normalne i standardowe.
2. Procesy redukcji-utleniania.
3. Hydroliza soli.
4. Cykloalkany.
5. Reakcje eliminacji.
6. Izomeria w zakresie wymagania 9.5 z podstawy programowej chemii w zakresie rozszerzonym.

4. Obliczenia chemiczne

1.      Masa atomowa i cząsteczkowa.

2.      Mol, masa molowa i objętość molowa gazów w warunkach normalnych.

3.      Zależności stechiometryczne w związkach i reakcjach chemicznych.

4.      Prawo zachowania masy i prawo stałości składu.

5.      Rozpuszczalność i krzywe rozpuszczalności.

6.      Stężenie procentowe roztworu.

7.      Stężenie molowe roztworu.

8.      Obliczanie składu mieszanin.

9.      Obliczanie wzoru elementarnego i rzeczywistego związku.

Ważne informacje

1.      W eliminacjach konkursowych mogą brać udział wyłącznie uczniowie zgłoszeni
w wyznaczonym terminie, których rodzice/prawni opiekunowie złożyli w szkole pisemną zgodę na przetwarzanie danych osobowych uczestników.

2.      Każdy uczeń przystępujący do eliminacji konkursowych zobowiązany jest do okazania legitymacji szkolnej.

3.      Uczestnicy konkursu powinni być zaopatrzeni w przybory do pisania i proste kalkulatory.

            Regulamin konkursu dostępny jest, również dla zainteresowanych uczniów, na stronie internetowej ŁCDNiKP: Ośrodki i pracownie / Ośrodek Doskonalenia Szkolnych Systemów Edukacji / Pracownia Edukacji Mat-Fiz-Chem / Wydarzenia / Konkursy

Opracowała

Małgorzata Kozieł

doradca metodyczny w zakresie chemii