EGZAMIN MATURALNY Z CHEMII W NOWEJ FORMULE
Komentarz na podstawie sprawozdania CKE i OKE z egzaminu maturalnego 2015
W okręgu łódzkim egzamin maturalny w nowej formule zdawało 758 absolwentów. Minimalny uzyskany wynik to 2%, a maksymalny –100%. Wyniki zdających w okręgu łódzkim są nieznacznie niższe od ogólnopolskich: średni ogólnopolski wynik z chemii wyniósł 52%, w łódzkim- 51%; najwięcej zdających uzyskało wynik 51 pkt. na 60 możliwych do otrzymania, w woj. łódzkim - 49. W województwie łódzkim zwolnionych z egzaminu z chemii było 4 maturzystów – laureatów lub finalistów Olimpiady Chemicznej, w całym kraju – 59.
Podczas rozwiązywania zadań zdający mogli korzystać z Wybranych wzorów i stałych fizykochemicznych na egzamin maturalny z biologii, chemii i fizyki, linijki oraz kalkulatora prostego.
Arkusz egzaminacyjny z chemii składał się z 41 zadań otwartych i zamkniętych, spośród których pięć składało się z dwóch części, a jedno – z trzech części sprawdzających różne umiejętności. Łącznie
w arkuszu znalazło się 48 poleceń różnego typu, które sprawdzały wiadomości oraz umiejętności
w trzech obszarach wymagań ogólnych:
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji (12 poleceń, za których rozwiązanie można było otrzymać łącznie 12 punktów)- zadania nr 4, 5, 6, 7, 13, 17, 29, 32.1, 35, 36, 41;
II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów (27 poleceń, za których rozwiązanie można było otrzymać łącznie 39 punktów) – zadania nr 1, 2, 3, 8, 9, 10, 12, 15, 16, 18, 20, 21, 22, 23.1, 23.2, 22.3, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32.2, 38, 39, 40;
III. Opanowanie czynności praktycznych (9 poleceń, za których rozwiązanie można było otrzymać łącznie 9 punktów) - zadania nr 11, 14.1, 14.2, 19.1, 19.2, 33.1, 33.2, 34, 37.
Poziom wykonania zadań w poszczególnych obszarach wymagań ogólnych wynosił:
I - 57%, II - 51%, III – 44%.
Komentarz ze sprawozdania CKE i OKE
W arkuszu do najtrudniejszych należały zadania, których poziom wykonania wyniósł 19% i 23–24%. Np. zdający nie radzili sobie z obliczeniem bezwzględnej masy (wyrażonej w gramach) pojedynczej cząsteczki bromu zbudowanej z atomów dwóch różnych izotopów(zadanie 2). Trudność sprawiło zdającym również porównanie pH wodnych roztworów Ba(OH)2, KOH, NH3 i CH3COOH o podanych stężeniach molowych (zadanie12) z konieczną interpretacją stałych dysocjacji podanych elektrolitów. Dużą trudność sprawiło zdającym zadanie, które wymagało obliczenia pH wodnego roztworu kwasu etanowego o danym stężeniu i gęstości (zadanie 31). Trudne okazało się również zadanie, w którym należało zaznaczyć poprawne dokończenie zdania dotyczącego identyfikacji parafiny
i stearyny (zadanie 34). Wydaje się, że zasadnicza trudność polegała na tym, że zdający nie widzieli, co to jest parafina i stearyna. Kolejnym trudnym zadaniem okazało się również zadanie zamknięte,
w którym należało uzupełnić zdania dotyczące pojęć: stała dysocjacji, polarność wiązania, pH roztworu, wskaźniki kwasowo-zasadowe (zadanie 13).
Zdającym sprawiły trudność zadania, w których należało udzielić odpowiedzi słownej, wykazać się umiejętnością pogłębionej analizy problemu i złożonej argumentacji lub zaplanowania rozwiązania składającego się z kilku etapów (zadania: 6, 11, 27)
Zadania wymagające rozwiązania problemu obliczeniowego okazały się: umiarkowanie trudne (zadania: 3, 8, 9 i 18) i trudne (zadania: 2, 20, 22, 31). Do najistotniejszych przyczyn niepowodzeń zaliczyć należy: popełnianie błędów merytorycznych wynikających z błędnej interpretacji pojęć
i wielkości fizycznych, brak umiejętności zaplanowania drogi rozwiązania (szczególnie w zadaniach złożonych, wymagających powiązania kilku elementów), błędna interpretacja wyników, niedostrzeganie zależności stechiometrycznych, trudności w przedstawianiu zależności ilościowych
w postaci wyrażeń algebraicznych, popełnianie błędów rachunkowych.
Istotny wpływ na rozwiązanie ma dokładność obliczeń, która zależy od dokładności wyjściowych danych liczbowych otrzymanych w wyniku przeprowadzonych pomiarów. Zbyt drastyczne zaokrąglenia otrzymanych wartości liczbowych (pośrednich i końcowych) w zadaniach obliczeniowych mogą prowadzić do wyników na tyle niedokładnych, że ich analiza doprowadzi do błędnych wniosków. Maturzyści nie mają także wyrobionego nawyku wykonywania działań na jednostkach i tym samym sprawdzania poprawności wykonywanych działań matematycznych.
Rozwiązania zadań obliczeniowych pokazują, że maturzyści mają trudności z rozwiązywaniem zadań wieloetapowych, nietypowych, które wymagają wykorzystania i powiązania kilku elementów. Natomiast poprawnie rozwiązują zadania obliczeniowe typowe i o małym stopniu złożoności. Wielu zdających nie uwzględniało w obliczeniach stechiometrii równania reakcji. Część maturzystów błędnie układała proporcje, miała również trudności z przekształcaniem wzorów. Maturzyści mają problemy z przedstawianiem toku rozumowania i wyrażaniem zależności ilościowych w formie wyrażeń algebraicznych. Niektórzy nie potrafili wyszukać w poleceniach i informacjach do zadań danych niezbędnych do wykonania obliczeń lub wykonywali obliczenia niezgodne z treścią polecenia. Przyczyną błędów była pobieżna analiza treści zadań oraz automatyzm w ich rozwiązywaniu. Na przeszkodzie poprawnego rozwiązania zadania stoją bardzo często niewystarczające umiejętności matematyczne. Błędy rachunkowe popełniane podczas obliczeń świadczą o trudnościach wynikających z braku umiejętności wykonywania działań matematycznych, szczególnie na ułamkach
i potęgach oraz obliczania logarytmów (błędy pojawiały się nawet w bardzo prostych obliczeniach, takich jak obliczanie mas molowych).
Wnioski
Zdający poprawnie rozwiązują problemy typowe i o małym stopniu złożoności, a gorzej radzą sobie
w sytuacjach złożonych oraz nietypowych, które wymagają wykorzystania i skojarzenia kilku elementów. Część maturzystów nie zna i nie rozumie podstawowych praw, pojęć i zjawisk chemicznych. Duża grupa zdających egzamin nie zna typowych właściwości związków chemicznych. Zdający dość dobrze radzą sobie z ilustrowaniem właściwości chemicznych substancji za pomocą równań reakcji, jednak nie dość sprawnie posługują się formą jonową zapisu. Bardzo często
w rozwiązaniach zadań rachunkowych maturzyści prowadzą obliczenia niezgodne ze stechiometrią równania. Konsekwencją tego jest formułowanie błędnych, a nawet absurdalnych opisów zmian
i wniosków.
Zdający dobrze odczytują i analizują informacje przedstawione w formie prostych tekstów o tematyce chemicznej, uzupełniają brakujące dane na podstawie informacji podanych w formie typowych schematów doświadczeń, tabel i tekstów o tematyce chemicznej oraz selekcjonują i porównują przedstawione informacje. Zadania, które wymagają dokonania syntezy przedstawionych informacji
i wykazania się zdolnością rozumowania właściwego dla chemii, sprawiają zdającym znacznie większe trudności. Zdający posługują się schematami, których zastosowanie prowadzi do formułowania odpowiedzi niespójnych i niezgodnych z tematem zadania. Informacje zawarte
w bardziej skomplikowanych tekstach o tematyce chemicznej i przedstawione w formie nietypowych schematów doświadczeń dobrze odczytuje i analizuje tylko część maturzystów. Szczególną trudność sprawia zdającym zastosowanie wiadomości w sytuacjach nietypowych oraz rozwiązywanie problemów chemicznych wymagających powiązania i wykorzystania wiedzy z różnych działów chemii.
opracowała
Małgorzata Kozieł
doradca metodyczny w zakresie chemii
